Xạ trị là một trong các phương pháp điều trị ung thư chính bên cạnh phẫu thuật và hóa trị. Xạ trị sử dụng tia năng lượng cao (như tia X) hoặc các hạt phóng xạ để tiêu diệt tế bào ung thư. Xạ trị ung thư đại trực tràng có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp với hóa trị để tăng hiệu quả điều trị ung thư.
Xạ trị là một trong các phương pháp điều trị ung thư đại trực tràng.
Điều trị ung thư đại trực tràng bằng xạ trị
Đối với ung thư đại tràng, xạ trị chủ yếu được chỉ định ở những bệnh nhân có khối u phát triển gắn liền với một cơ quan nội tạng hoặc niêm mạc của bụng. Khi đó, không thể đảm bảo loại bỏ tất cả các tổ chức ung thư bằng phẫu thuật, xạ trị có thể được thực hiện để tiêu diệt những tế bào ung thư có còn lại sau khi phẫu thuật.
Xạ trị cũng được sử dụng để điều trị ung thư đại tràng đã di căn, nhất là đối với ung thư đại tràng di căn xương hoặc não.
Đối với ung thư trực tràng, xạ trị thường được sử dụng trước hoặc sau khi phẫu thuật để giúp ngăn ngừa ung thư tái phát trong khu vực xuất hiện khối u, thường được sử cùng với hóa trị. Hiện nay, xạ trị trước phẫu thuật thường được áp dụng trong nhiều trường hợp để giúp phẫu thuận thuận lời hơn, đặc biệt là khi khối u có kích thước và vị trí gây khó khăn cho việc phẫu thuật.
Xạ trị cũng có thể được tiến hành để giúp kiểm soát bệnh ung thư trực tràng ở những bệnh nhân không đủ sức khỏe để phẫu thuật hoặc làm giảm các triệu chứng ở người bệnh ung thư giai đoạn muộn như tắc ruột, chảy máu, đau đớn…
Các loại xạ trị
Trong điều trị ung thư đại trực tràng, bệnh nhân có thể được chỉ định thực hiện các loại xạ trị khác nhau tùy theo tình trạng bệnh cụ thể:
Xạ trị chùm tia bên ngoài: Đây là loại xạ trị thường được dùng cho người bị ung thư đại trực tràng. Trong phương pháp này, bức xạ được tập trung vào các tổ chức ung thư từ một máy bên ngoài cơ thể.
Trước khi bắt đầu điều trị, bệnh nhân sẽ được xác định các góc chính xác cho các chùm tia bức xạ và liều lượng thích hợp của bức xạ. Mỗi lần điều trị kéo dài một vài phút, nhưng quá trình chuẩn bị thường mất nhiều thời gian. Thông thường, xạ trị được thực hiện 5 ngày một tuần trong vài tuần, thời gian sử dụng có thể ngắn hơn nếu xạ trị được tiến hành trước khi phẫu thuật.
Xạ trị trong điều trị ung thư đại trực tràng.
Xạ trị qua hậu môn: Đây là loại điều trị thường được áp dụng cho một số trường hợp bệnh ung thư trực tràng. Một thiết bị nhỏ được đặt qua hậu môn và vào trực tràng để cung cấp bức xạ cường độ cao trong một vài phút. Thủ tục này được lặp đi lặp lại khoảng 4 lần trong 2 tuần. Ưu điểm của phương pháp này là các tia bức xạ trực tiếp tới trực tràng mà không đi qua da và các mô khác của bụng, có nghĩa là nó là ít gây tác dụng phụ hơn. Nhờ đó, một số bệnh nhân, đặc biệt là bệnh nhân cao tuổi, có thể tránh phẫu thuật cắt trực tràng. Tuy nhiên, liệu pháp này chỉ được sử dụng cho các khối u nhỏ, đôi khi được dùng kết hợp với xạ trị chùm tia bên ngoài.
Xạ trị nội bộ: Phương pháp xạ trị nội bộ sử dụng chất phóng xạ dưới dạng bột viên nhỏ. Chúng được đưa vào một ống thông đặt bên cạnh hoặc trực tiếp vào khối u. Các hạt phóng xạ theo ống thông trực tiếp đến khối u, hạn chế tác động trên các mô khỏe mạnh xung quanh. Xạ trị nội bộ áp dụng trong điều trị ung thư trực tràng đối với những bệnh nhân không đủ sức khỏe để tiến hành phẫu thuật. Bệnh nhân có thể được chỉ định thực hiện xạ trị một vài lần trong một tuần và liên tục trong một vài tuần, cũng có trường hợp chỉ thực hiện một lần tùy theo bệnh trạng cụ thể.
Xạ trị thuyên tắc: là phương pháp bơm các hạt phóng xạ vào động mạch nuôi khối u để ngăn chặn nguồn máu cung cấp cho khối u. Đây là phương pháp phổ biến để điều trị các khối u ở gan và được chỉ định khá nhiều đối với bệnh nhân ung thư trực tràng di căn sang gan.
Tác dụng phụ của xạ trị
Hầu hết tất cả các phương pháp điều trị ung thư đều có những tác dụng phụ nhất định. Đối với xạ trị, các tác dụng phụ phụ thuộc vào hình thức tiến hành, loại chất phóng xạ sử dụng, thời gian sử dụng, tình trạng ung thư cũng như sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Các tác dụng phụ chủ yếu của điều trị ung thư đại trực tràng bằng xạ trị bao gồm:
- Kích ứng da tại tại vị trí chùm tia bức xạ nhắm đến (đỏ, phồng rộp hoặc bong tróc da)
- Gây cảm giác buồn nôn và nôn
- Kích thích trực tràng, có thể gây tiêu chảy, đại tiện đau hoặc có máu trong phân
- Kích thích bàng quang, có thể gây ra các vấn đề như cảm giác muốn đi tiểu nhiều lần, nóng hoặc đau khi đi tiểu, hoặc có máu trong nước tiểu.
- Mệt mỏi, giảm cảm giác thèm ăn
- Vấn đề về tình dục (liệt dương ở nam giới và kích thích âm đạo ở phụ nữ)
Đa số các tác dụng phụ sẽ giảm bớt sau khi điều trị hoàn tất, tuy nhiên các vấn đề như sự kích thích trực tràng và bàng quang có thể sẽ không biến mất hoàn toàn. Bệnh nhân cần trao đổi với bác sĩ về những tác dụng phụ có thể gặp phải và thông báo ngay nếu có xuất hiện những tác dụng phụ khác để được thực hiện giảm nhẹ nếu cần thiết.
