Xạ trị là phương pháp sử dụng bức xạ năng lượng cao để thu nhỏ khối u và tiêu diệt tế bào ung thư. Xạ trị không chỉ tiêu diệt tế bào ung thư, mà nó cũng có thể gây tổn hại tới các tế bào bình thường, dẫn đến c ác tác dụng phụ, trong đó có ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của bệnh nhân. Tuy nhiên, hầu hết ảnh hưởng tới khả năng sinh con chỉ là tạm thời, trừ khi buồng trứng được đưa vào khu vực điều trị.
Xạ trị có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, đặc biệt nếu xạ trị cho các khu vực gần buồng trứng.
Xạ trị cho vùng xương chậu có thể gây suy buồng trứng hoặc gây tổn thương làm cho tử cung không thể thích ứng với sự phát triển của thai nhi. Những tác dụng này không phải là một mối quan tâm lớn cho các bệnh nhân ung thư qua độ tuổi sinh sản, nhưng do số lượng những người trẻ mắc bệnh ngày càng nhiều, nên đây thực sự là một vấn đề đáng quan tâm.
Những phụ nữ được bức xạ bụng hoặc vùng chậu tăng nguy cơ rối loạn chức năng tử cung dẫn đến sẩy thai, sinh non, sinh nhẹ cân và bất thường của nhau thai. Nghiên cứu cũng xác định rằng những phụ nữ nhận được liều bức xạ thấp buồng trứng có thể bị mãn kinh sớm.
Hiện nay có một số cách bảo toàn khả năng sinh sản bằng cách chuyển vị buồng trứng, hoặc di chuyển buồng trứng ra khỏi khu vực bức xạ. Chuyển vị buồng trứng đã được chứng minh là một phương pháp hiệu quả trong việc giảm tỷ lệ rối loạn chức năng buồng trứng, nhưng ngay cả khi buồng trứng nằm ngoài lĩnh vực bức xạ, liều lượng phân tán có thể gây ra ảnh hưởng đáng kể.
Hiện nay đã có nhiều biện pháp giúp bảo toàn khả năng sinh sản của phụ nữ trong quá trình điều trị ung thư.
Đối với các bệnh ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng, ung thư bàng quang, ung thư trực tràng hay hậu môn, điều trị bằng xạ trị sẽ gây vô sinh tạm thời.
Trước khi xạ trị, bác sĩ sẽ tư vấn về nguy cơ vô sinh tạm thời. Vì vậy, những bệnh nhân có kế hoạch có con thì nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn phương pháp hợp lí.
Hiện nay, phụ nữ có thể lưu trữ trứng thụ tinh (phôi), sử dụng tinh trùng từ chồng để chuẩn bị cho kế hoạch sinh con sau này, trước khi bắt đầu xạ trị để đề phòng những rủi ro có thể xảy ra.
Nhiều phụ nữ sau khi được xạ trị vẫn sinh con khỏe mạnh. Sức khỏe của em bé sẽ không ảnh hưởng nếu cách xa thời gian điều trị. Các bác sĩ khuyên bệnh nhân ung thư nên chờ khoảng 2 năm sau khi xạ trị mới nên mang thai. Điều này sẽ giúp cơ thể không còn bị ảnh hưởng bởi ung thư và quá trình điều trị. Do đó, sức khỏe của bà mẹ và em bé sẽ được đảm bảo tốt hơn.
