Ăn trầu là một thói quen có từ lâu đời ở vùng Nam Á và Đông Nam Á. Tại Việt Nam, ăn trầu đã trở thành một phần văn hóa và vẫn còn lưu truyền đến ngày nay. Theo quan niệm truyền thống, ăn trầu giúp môi đỏ và chắc răng, tuy nhiên, những nghiên cứu gần đây đã khẳng định ăn trầu là một nguyên nhân gây bệnh ung thư miệng.

Theo thống kê, tỷ lệ có tổn thương tiền ung thư ở những người ăn trầu là 1,71%, tỷ lệ này tăng dần theo độ tuổi và thời gian ăn trầu (thông thường là từ 55 – 75 tuổi). Nghiên cứu cho thấy người ăn trầu có nguy cơ bạch sản cao gấp 13 lần, xơ hoá dưới niêm mạc cao gấp 124 lần so với người không có thói quen ăn trầu. Đặc biệt, nếu ăn trầu cùng với hút thuốc thì nguy cơ tổn thương tiền ung thư và ung thư sẽ cao gấp 3 lần so với người không hút thuốc. Ngoài ra, ăn cau khô mang đến nguy cơ tổn thương tiền ung thư và ung thư cao hơn 5 lần so với cau tươi.

Ăn trầu gây ung thư miệng như thế nào?

Thông thường, trầu được kết hợp từ lá trầu têm thành miếng, cau và vôi để có được màu đỏ tươi khi ăn. Ở một số vùng, người dân có thói quen ăn trầu kèm với thuốc lá, tuy nhiên thói quen này có thể khiến niêm mạc trong miệng bị tổn thương nghiêm trọng và làm nguy cơ ung thư miệng tăng lên nhiều lần.

Khi nhai, miếng trầu sẽ cọ xát mạnh vào niêm mạc gây tróc vảy ở lớp thượng bì hoặc tạo nhiều vết xước có màu đỏ sáng và lộ đốm vàng khi lau sạch. Nếu chỉ ăn cau mà không kèm trầu có thể gây các tổn thương tiền ung thư khác như bạch sản và xơ hóa dưới niêm mạc miệng.

Đặc biệt, một nghiên cứu tại Đài Loan đã khẳng định chất arecoline và arecaodine có trong cau có thể gây ra những biến đổi trên DNA làm tăng nguy cơ ung thư. Cau còn có khả năng làm tăng tần số trao đổi giữa các nhiễm sắc thể cùng cặp và gây lệch lạc nhiễm sắc thể trong các tế bào. Các chất nghiền ra từ trái cau cũng kích thích sự tổng hợp collagen gây tổn thương xơ hoá dưới niêm mạc của những người ăn trầu lâu năm.

Bên cạnh đó, việc nhai trầu trong thời gian dài cũng mang lại những vấn đề về răng miệng  như răng ố vàng, chân răng bị bao phủ bởi lớp nước bọt màu đỏ còn sót lại mỗi khi nhổ bã. Thống kê của Cục xúc tiến Y tế Đài Loan (Bureau of Health Promotion) cho biết, 90% các trường hợp được chẩn đoán mắc ung thư miệng ở nước này có liên quan đến tục ăn trầu. Ở Việt Nam, theo nghiên cứu thực hiện tại TP. Hồ Chí Minh, tỷ lệ tổn thương sừng hoá niêm mạc miệng ở người ăn trầu là 47,4% trong khi tỷ lệ ở người không ăn trầu là 2,4%.

Ăn trầu lâu năm thường gây ung thư môi và má do đây là hai vị trí thường xuyên tiếp xúc với miếng trầu nhất. Đa số những người cao tuổi ăn trầu lâu năm đều có hiện tượng lưỡi teo nhỏ, khó cử động, há miệng bị hạn chế do miệng bị túm nhỏ lại, sờ nắn có cảm giác niêm mạc bị xơ chai có thể do xơ hoá dưới niêm mạc hay do quá trình lão hoá của niêm mạc.