Xạ trị là phương pháp thường được áp dụng để điều trị các bệnh ung thư đầu và cổ. Nó có thể dùng một mình hoặc kết hợp với hóa trị, hoặc phẫu thuật, nhằm tiêu diệt tế bào ung thư. Do xạ trị làm tiêu diệt các tế bào ung thư, nên nó cũng làm phá hủy các tế bào khỏe mạnh bình thường, gây ra những tác dụng phụ. Tuy nhiên, hầu hết tác dụng phụ bởi xạ trị thường ngắn hạn và sẽ biến mất sau khi kết thúc trị liệu.
Xạ trị để điều trị các bệnh ung thư về đầu và cổ có thể gây ra một số tác dụng phụ.
Tác dụng phụ thường gặp
Tác dụng phụ của xạ trị ung thư đầu và cổ phụ thuộc vào liều lượng xạ trị, vị trí của khối u và mức độ lan rộng, tình trạng sức khỏe và thói quen (như tiếp tục hút thuốc, uống rượu, vv…) của bệnh nhân. Các tác dụng phụ thường gặp là:
Tổn thương da, viêm da
Xạ trị có thể gây tổn thương da, viêm da. Mức độ tổn thương nhẹ hay nặng phụ thuộc vào liều lượng bức xạ. Đây là một trong các tác dụng phụ phổ biến nhất của xạ trị và có thể gây đau và khó chịu.
Cách khắc phục:
Giữ cho vùng xạ trị sạch và khô, mặc quần áo rộng tránh ma sát, rửa sạch da với nước ấm và xà bông loại nhẹ, tránh ánh nắng mặt trời, nước hoa, vv…Tình trạng này có thể cải thiện sau 10 ngày xạ trị.
Khô miệng
Sản xuất nước bọt bị giảm dẫn tới khô miệng là triệu chứng phổ biến và lâu dài của xạ trị.
Để khắc phục, bệnh nhân nên uống nước đầy đủ, thường xuyên nhấm nháp đồ ăn hoặc xịt miệng bằng nước, súc miệng với dung dịch muối loãng và baking soda giúp giảm đau nhẹ.
Bệnh về răng miệng
Bệnh nhân bị giảm chức năng của tuyến nước bọt và khô miệng phải duy trì vệ sinh răng miệng tốt để giảm thiểu nguy cơ tổn thương răng miệng như bệnh nha chu và sâu răng.
Người bệnh nên đánh răng 4 lần một ngày, dùng bàn chải mềm và kem đánh răng có fluoride.Tránh các thức ăn và các chất lỏng có hàm lượng đường cao.
Sự thay đổi trong hương vị
Xạ trị có thể gây đau lưỡi, khô miệng, khó nuốt, thay đổi hương vị, khiến người bệnh chán ăn và thường bị giảm cân.
Bức xạ có thể gây ra những thay đổi trong hương vị cũng như đau lưỡi. Người bệnh có thể thấy thức ăn quá nhạt nhẽo, hoặc quá cay, đắng. Xạ trị cũng như hóa trị có thể làm thay đổi vị giác khiến người bệnh không muốn ăn, dẫn tới giảm cân.
Triệu chứng này có thể cải thiện từ 3 tuần – 2 tháng sau xạ trị.
Để đối phó với sự thay đổi về vị giác, bệnh nhân nên ăn thức ăn để nguội, tăng các món hấp, luộc, và đựng thức ăn vào đĩa, bát nhựa, thủy tinh để giảm mùi kim loại. Thay thế các loại thịt đỏ bằng các nguồn protein khác.
Không ăn 1-2 giờ trước và ba tiếng sau khi hóa trị để ngăn cảm giác buồn nôn. Giữ miệng sạch sẽ và khỏe mạnh bằng cách đánh răng thường xuyên và dùng chỉ nha khoa hàng ngày.
Viêm niêm mạc hầu họng
Bức xạ, cũng như hóa trị liệu, gây tổn hại niêm mạc hầu họng dẫn đến viêm niêm mạc, và nuốt đau. Triệu chứng này phát triển dần dần, thường là 2-3 tuần sau khi bắt đầu xạ trị. Viêm niêm mạc có thể gây đau và ảnh hưởng đến việc ăn uống và dinh dưỡng.
Để khắc phục, người bệnh nên vệ sinh răng miệng cẩn thận. Tránh những thức ăn cay, chua, nóng và tránh rượu.
Đau ở miệng hoặc mặt
Đau ở miệng hoặc mặt là triệu chứng phổ biến ở những bệnh nhân xạ trị ung thư đầu và cổ. Cơn đau có thể là do viêm niêm mạc, nhiễm trùng, viêm, và sẹo do phẫu thuật hoặc điều trị khác. Bệnh nhân có thể thông báo với bác sĩ để dùng thuốc giảm đau.
Buồn nôn và nôn
Buồn nôn và nôn là một trong những tác dụng phụ thường gặp khi xạ trị ung thư đầu cổ.
Xạ trị thường gây ra buồn nôn. Để khắc phục người bệnh nên chia làm nhiều bữa nhỏ trong ngày, ăn chậm, nhai kỹ. Thức ăn nên để nguội để tránh buồn nôn. Ngoài ra, nên tránh những thực phẩm nhiều chất béo, nhiều gia vị . Nên uống nhiều nước sau bữa ăn.
Nôn mửa kéo dài có thể làm giảm tác dụng của thuốc, do vậy nếu nôn ói liên tục, bác sĩ có yêu cầu dừng xạ trị tạm thời và tiêm tĩnh mạch giúp cơ thể lấy lại được chất dinh dưỡng và chất điện giải.
Mệt mỏi
Mệt mỏi là một trong những tác dụng phụ phổ biến nhất của xạ trị. Nó thường kéo dài từ ba đến bốn tuần sau khi ngừng điều trị, nhưng có thể kéo dài đến 2-3 tháng.
Các yếu tố khác cũng góp phần vào sự mệt mỏi là thiếu máu, thiếu dinh dưỡng và nước, do dùng thuốc, suy giáp, đau đớn, căng thẳng, trầm cảm, và thiếu ngủ.
Người bệnh bên cạnh chế độ dinh dưỡng hợp lý và ngủ đủ giấc, cần duy trì chế độ tập luyện phù hợp với sức khỏe để giúp giảm mệt mỏi.
Để được tư vấn về ung thư, hay đặt lịch khám và điều trị, bạn vui lòng đặt lịch qua đường dây nóng: 0907245888.
